EOKA Nedir?
1955 senesinde kurulan EOKA, Kıbrıs’taki Yunan milliyetçiliği hareketinin en mühim temsilcilerinden biridir. Teşkilat, Kıbrıs’ın bağımsızlığı ve Yunanistan’a bağlanması amacıyla etkinlik göstermiştir. EOKA’nın zamanı, Kıbrıs problemininin karmaşık yapısını ve adadaki etnik çatışmaları idrak etmek açısından tehlikeli sonuç bir öneme haizdir.
EOKA’nın Kuruluşu ve Amaçları
EOKA, 1 Nisan 1955 tarihinde, Yunanistan’daki bazı politik grupların ve Kıbrıslı Yunanların desteğiyle kuruldu. Kurucusu, Yunan subayı ve Kıbrıslı bir önder olan George Grivas’tır. EOKA’nın temel amacı, Kıbrıs’ın İngiliz sömürge yönetiminden kurtarılması ve adanın Yunanistan’a katılmasıdır. Teşkilat, bu hedeflere ulaşmak için silahlı savaşım yöntemlerini benimsemiştir.
EOKA, başlangıçta siyasal ve toplumsal bir hareket olarak ortaya çıkmış olsa da, kısa sürede silahlı bir mücadeleye dönüşmüştür. Bu süreçte, hem mahalli halktan hem de Yunanistan’dan büyük destek almıştır. EOKA, Kıbrıs’taki İngiliz yönetimine karşı gerilla taktikleri kullanarak saldırılar düzenlemiş, İngiliz askerleri, polisleri ve mahalli işbirlikçilere yönelik eylemler gerçekleştirmiştir.
EOKA’nın Faaliyetleri ve Savaşım Şekilleri
EOKA’nın faaliyetleri, çoğu zaman sabotaj, suikast ve propaganda eylemleriyle sınırı olan kalmamıştır. Teşkilat, Kıbrıs’taki İngiliz yönetimine karşı birçok hücum düzenlemiştir. Bu saldırılar içinde hükümet binalarına, polis karakollarına ve İngiliz askerlerine yönelik eylemler bulunmaktadır. EOKA, ek olarak Kıbrıslı Türkleri hedef alan çeşitli saldırılar da düzenlemiştir.
Silahlı savaşım şekillerinin yanı sıra, EOKA propaganda faaliyetlerine de büyük ehemmiyet vermiştir. Teşkilat, Kıbrıs’taki Yunan milliyetçiliğini teşvik etmek amacıyla broşürler, afişler ve öteki medya araçlarını kullanmıştır. Bu faaliyetler, halkın desteğini kazanmak ve internasyonal alanda dikkat çekmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
EOKA ve Kıbrıs Sorunu
EOKA’nın faaliyetleri, Kıbrıs problemininin derinleşmesine yol açmıştır. 1960 senesinde Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla beraber, adada Türkler ve Yunanlar içinde siyasal gerilim artmış, bu durum EOKA’nın hedeflerini gerçekleştirmesine zemin hazırlamıştır. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla beraber EOKA’nın faaliyetleri, Yunanistan ile Kıbrıs içinde daha son derece ilişki kurulmasına ve Yunan hükümetinin Kıbrıs üstündeki tesirinin artmasına niçin olmuştur.
EOKA, 1963-1964 yılları aralığında Kıbrıs’taki Türk nüfusuna yönelik saldırılar düzenleyerek Kıbrıs problemininin daha da karmaşık hale gelmesine niçin olmuştur. Bu dönemde, Kıbrıslı Türkler, EOKA’nın saldırıları karşısında kendilerini korumak için çaba sarfetmek amacıyla çeşitli örgütler kurmuşlardır. Bu örgütler içinde TMT (Türk Mukavemet Teşkilatı) öne çıkmaktadır.
EOKA’nın Sonuçları ve Etkileri
EOKA’nın faaliyetleri, Kıbrıs’ta ciddi toplumsal ve siyasal sonuçlara yol açmıştır. 1960’larda artan gerilimler, 1974 senesinde gerçekleşen Kıbrıs Barış Harekatı’na zemin hazırlamıştır. Bu harekat, Kıbrıs’ın kuzeyinin Türkiye tarafınca işgal edilmesine ve adanın ikiye bölünmesine niçin olmuştur.
EOKA’nın tesirleri, yalnız askeri alanda değil, bununla birlikte toplumsal yapıda da gözlemlenmiştir. Kıbrıs’taki etnik gruplar içinde itimat kaybı oluşmuş, toplumun ikiye bölünmesi pekişmiştir. EOKA’nın Yunan milliyetçiliği üstüne inşa etmiş olduğu ideoloji, Kıbrıs’ta yaşayan değişik etnik gruplar içinde derin bir ayrışmaya yol açmıştır.
EOKA’nın Günümüzdeki Yeri
EOKA’nın mirası, günümüzde hala münakaşa mevzusudur. Kıbrıs’taki etnik çatışmaların ve bölünmenin temel sebeplerinden biri olarak görülmektedir. EOKA’nın faaliyetleri, Kıbrıs problemininin çözümünde mühim bir etken olarak değerlendirilmekte, geçmişte yaşananlar, günümüzdeki siyasal durumu etkilemektedir.
Kıbrıs’ta EOKA’nın mirası, bilhassa Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Yunan ve Türk tarafları içinde devam eden anlaşmazlıklar bağlamında mühim bir münakaşa mevzusudur. EOKA’nın tarihsel görevi, Kıbrıs’taki milliyetçi hareketlerin ve politikaların şekillenmesinde etkili olmuştur.
EOKA, Kıbrıs tarihinde mühim bir yere haiz olan bir örgüttür. Kıbrıs’ın bağımsızlığı ve Yunanistan’a iştirak etmesi amacıyla silahlı savaşım veren EOKA, Kıbrıs problemininin karmaşık yapısında mühim bir rol oynamıştır. EOKA’nın faaliyetleri, hem Kıbrıslı Türkler hem de Kıbrıslı Yunanlar içinde derin yaralar açmış, adanın bölünmesiyle sonuçlanan süreçlerin tetikleyicisi olmuştur.
EOKA’nın mirası, Kıbrıs’ın geleceği üstünde hala etkili bir faktördür. Kıbrıs problemininin çözümü, geçmişteki bu tür olayların anlaşılması ve değişik perspektiflerden değerlendirilmesi ile mümkün olacaktır. EOKA’nın zamanı, yalnız Kıbrıs değil, bununla birlikte bölgedeki öteki etnik gruplar ve devletler için de mühim dersler barındırmaktadır.