Başbağlar Katliamı Nedir, Ne Zaman, Neden Oldu?

Türkiye yakın tarihinin en karanlık ve en kanlı sayfalarından biri… Bir köy, bir gece ve arkasından kalan sessizlik… Hafızalara kazınan acı bir iz, seneler geçse de dinmeyen bir sızı… Başbağlar Katliamı denildiğinde yalnız bir vaka değil, toprağa karışmış onlarca can, yakılmış umutlar ve hâlâ cevap bekleyen sorular gelir akla. Peki, Başbağlar Katliamı nedir? Ne vakit ve niçin yaşandı?

O Gece Ne Oldu?

Tarih 5 Temmuz 1993. Yer, Erzincan’ın Kemaliye ilçesine bağlı Başbağlar köyü. Gün akşamı devrilirken, köyde her şey olağan gibidir. Ama karanlık çöktüğünde yalnız gece değil, alınyazısı de değişecektir.

Silahlı ve maskeli bir grup köyü basar. Köylüler meydanda toplatılır. Evler teker teker ateşe verilir. Kadınlar, çocuklar gözyaşı içinde izlerken, 33 adam oracıkta kurşuna dizilir. Ardından köy camisi yakılır. 200’den fazla hane yerle bir edilir.

Katliam sonrası köy adeta haritadan silinmiş gibidir.

Neden Başbağlar?

O gece, devletin de halkın da elinde net bir cevap yoktur. Olayın sorumluluğunu ilk etapta PKK üstlenir, arkasından tutarsız açıklamalar gelir. Sivas Madımak Oteli olaylarının derhal ertesine denk gelen bir tarihte yaşanması, dikkatleri başka bölgelere çeker.

Bazı kaynaklar vakası “misilleme” olarak yorumlarken, bazıları daha büyük ve karanlık bir senaryonun parçası olduğuna işaret eder. Fail ya da failler, aniden ortadan kaybolur. Yakalananlar olur, sadece gerçek faillerin kimliği, amacı, bağlantısı seneler geçse de net bir halde ortaya konulamaz.

Resmî Kayıtlarda Ne Var?

Katliam sonrası devlet kaynaklarında olayın PKK tarafınca organize edilmiş olduğu açıklanır. Fakat 90’lı yılların kaotik yapısı, o dönem yaşanmış olan informasyon karartmaları, birçok karanlık vaka benzer biçimde Başbağlar’ı da sis bulutunun içine gömer.

Meclis araştırmaları yapılır, raporlar düzenlenir, dava dosyaları hazırlanmış olur… Ama aradan geçen 30 yılı aşkın süreye karşın, vaka hâlâ “tam olarak aydınlatılamamış” bir dosya olarak durur.

Başbağlar Bugün Ne Anlama Geliyor?

Bugün Başbağlar dendiğinde, bir köyden oldukça daha fazlası anlatılır:
Bir milletin hafızası, bir köyün yas tutan sessizliği ve hakkaniyet arayışının hâlâ sürdüğü bir yara…

Her yıl 5 Temmuz’da anma törenleri düzenlenir. Kaybedilen 33 can için dualar edilir. Ama “neden” sorusu hâlâ havada asılıdır. Şundan dolayı Başbağlar, yalnız bir kırım değil, bununla birlikte bir utançtır. Üstüne titizlikle eğilmesi ihtiyaç duyulan, geçmişle hesaplaşmanın bir parçası olan karanlık bir gece…

• Tarih: 5 Temmuz 1993

• Yer: Erzincan/Kemaliye/Başbağlar Köyü

• Olay: 33 sivil köylü infaz edildi, köy yakıldı

• Fail: PKK iddiası var, sadece dosya hâlâ tam olarak aydınlatılamadı

• Geriye kalan: Acı, yas, belirsizlik ve hakkaniyet beklentisi…