Oktav Nedir?

0

Müziği yalnız kulağımızla değil, derin bir matematik ve fizik bilgisiyle de idrak etmek mümkün. Tınıların içindeki gizli saklı yapıyı merak edenlerin karşısına sıkça çıkan bir kavram var: Oktav. Peki, “oktav” ne demek? Dört oktavlık ses neyi ifade eder? Hatta bir dönem Türkiye’de gündeme gelen Oktav Kanunu nedir?

Müzik terminolojisinin temel taşlarından kabul edilen oktav, yalnız notalar içinde bir mesafe değil, bununla birlikte insan sesinin sınırlarını da tanımlayan ölçü birimi. İşte detaylar…

OKTAV NEDİR?

Oktav, en temel tanımıyla müzikte aynı isminde iki nota arasındaki sekiz basamaklık (do-re-mi-fa-sol-la-si-do) mesafeye verilen isimdir. Mesela bir piyanoda çalınan “do” notasından itibaren sekizinci nota da gene “do”dur. Bu iki nota arasındaki mesafe bir oktavtır.

Fiziksel olarak ise oktav, bir frekansın tam iki katına çıkması anlamına gelir. Yani 440 Hz frekansına haiz bir “la” notasının bir oktav üstündeki karşılığı 880 Hz’dir.

OKTAV NASIL ÖLÇÜLÜR?

Oktav ölçümü, sesin frekans değerlerine dayanır. İnsan sesi ölçülürken, kaç değişik oktav aralığında şarkı söyleyebildiği dikkate alınır. Mesela bir şahıs “do”dan “do”ya kadar 3 kez ses çıkarabiliyorsa, bu kişinin sesi “3 oktav” genişliğe haizdir. Bu, hem en pes hem de en tiz notalara yetişebilme kapasitesini ortaya koyar.

4 OKTAVLIK SES NE DEMEK?

4 oktav ses, bilhassa müzik dünyasında hayranlık uyandıran bir özelliktir. Dört değişik oktavda şarkı söyleyebilen bir vokalist, hem oldukça derin hem de devasa yükseklikte tonlara ulaşabilir.

Bu kabiliyete haiz adlar içinde dünyaca meşhur sanatçılar yer alır. Mesela Mariah Carey, Freddie Mercury ve Dimash Kudaibergen benzer biçimde adlar 4 ila 6 oktav içinde değişen ses aralıklarına haizdir. Türkiye’de ise bu özellik, daha oldukça operacılarda ve bazı sanat müziği solistlerinde görülür.

OKTAV KANUNU NEDİR?

Oktav Kanunu, Türkiye’de 1950’li yıllarda tartışılan ve devrin müzik eğitimi reformları çerçevesinde gündeme gelen kuramsal bir yaklaşımdı. Amaç, ses aralığına bakılırsa sınıflandırılmış bir müzik eğitim modeli oluşturmaktı.

Bu yasa tasarısı hiçbir vakit tam anlamıyla yürürlüğe girmedi sadece seneler süresince konservatuvarların sınavlarında ses oktavlarına bakılırsa düzey tespitleri yapılmasına öncülük etti. Oktav Kanunu, zaman içinde uygulamadan oldukça bir kavram olarak hafızalarda kaldı.

OKTAV MÜZİĞİN DNA’SIDIR

Bugün hızla gelişen teknolojinin ve dijital ses çözümleme araçlarının ilerlemesiyle oktav ölçümü daha kati şekilde yapılabiliyor. Gerek vokalistler için gerekse müzik eğitimi alanında, oktav bilgisi sanatçının kapasitesini ortaya koymakta tehlikeli sonuç bir yer tutuyor.

Müzik kulağı olan hepimiz için oktav yalnız bir nota mesafesi değil; sesin, ruhun ve ifadenin genişliği demek.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.